100 najlepszych książek 2024 roku. Polka na prestiżowej liście „New York Timesa”
Wpisany przez Konrad Wrzesiński   
poniedziałek, 09 grudnia 2024 15:53

100 najlepszych książek 2024 roku. Polka na prestiżowej liście „New York Timesa”

„The New York Times Book Review” opublikował listę 100 najważniejszych książek 2024 roku. I choć spora część z nich dopiero co pojawiła się w amerykańskich księgarniach, w zestawieniu znajdziemy też tytuły dostępne po polsku. A także – powieść polskiej noblistki.

 

100 najlepszych książek 2024 roku. Polka na prestiżowej liście „New York Timesa” Pauline Loroy on Unsplash

„The New York Times Book Review” to poświęcony literaturze dodatek do jednego z najważniejszych amerykańskich dzienników. Na jego łamach ukazała się lista, której pod koniec roku wypatrują rokrocznie czytelnicy i czytelniczki z całego świata.

Doczekaliśmy się. I można by zaryzykować stwierdzenie, że za cierpliwość zostaliśmy nagrodzeni. Do prestiżowego zestawienia trafiła też bowiem polska książka. I zarówno jej tytuł, jak i nazwisko autorki nie będą dla was, jak sądzę, szczególnym zaskoczeniem.

Olga Tokarczuk wśród 100 najlepszych książek roku NYT

Anglojęzyczna wersja „Empuzjonu”, pierwszej po Noblu powieści Olgi Tokarczuk, weszła do amerykańskich księgarń zaledwie przed kilkoma tygodniami. To wystarczyło, by redakcja „New York Timesa” uznała ją za jedną ze stu najważniejszych książek 2024 roku.

Przypomnijmy, że w „Empuzjonie” Tokarczuk nawiązuje do „Czarodziejskiej góry”, najsłynniejszego dzieła Thomasa Manna. Światy stworzone przez Tokarczuk i Manna łączy wiele. Obie opowieści toczą się przed pierwszą wojną światową, w sanatorium chorób płucnych, a w centrum akcji znajdziemy młodych inżynierów. W „Empuzjonie”, podobnie jak w przypadku „Czarodziejskiej góry”, rozmiłowani w politycznych dyskusjach pacjenci toczą swoje spory. W tle tymczasem, niemal niedostrzegalnie, narasta groza.

Noblistka nie odtwarza jednak powieści niemieckiego mistrza. Polemizuje z nim. Z subtelnością oraz znaną z jej twórczości erudycją – którą podkreślał choćby komitet noblowski, chwaląc Tokarczuk za pokazanie „najwyższej zdolności powieści do reprezentowania spraw przekraczających niemal ludzkie zrozumienie” – analizuje pustkę świata bez kobiet.

„New York Times” podkreśla, że powieść noblistki z 2018 roku, przetłumaczona przez Antonię Lloyd-Jones, „przeciwstawia naturę państwu i światu społecznemu, kładąc szczególny nacisk na kwestie związane z płcią”.

Olga Tokarczuk: Napisałam „Empuzjon” trochę ze złości i złośliwości

W niedawnej rozmowie z brytyjskim dziennikiem „The Guardian” Tokarczuk tłumaczyła, dlaczego zdecydowała się oprzeć powieść na „Czarodziejskiej górze”. Wyjaśniła, że jej relacja z książką jest pełna sprzeczności.

Przeczytałam ją pięć lub sześć razy, odkąd byłam nastolatką, i za każdym razem czytałam ją inaczej – ona rośnie wraz z czytelnikiem. Uderzyło mnie moje wykluczenie z powieści – jako czytelnika i jako osoby – z pytań, które zadawała, i odpowiedzi, które dawała. Uświadomiło mi to, że kiedy stałam przed półkami z książkami mojego ojca jako dziewczynka – w domu to właśnie ojciec zajmował się książkami – ogromna większość klasycznych powieści, które widziałam, dotyczyła wyłącznie problemów mężczyzn. Myślę, że to doświadczenie jest dość powszechne: dziewczyny muszą stawić czoła swojej własnej nieobecności w literaturze. Napisałam „Empuzjon” trochę ze złości i złośliwości, jak sądzę.

Szczegóły głośnego wywiadu, którego udzieliła polska noblistka, znajdziesz w artykule Tokarczuk dla „Guardiana”: Mizoginia tkwi w nas jak jakaś choroba.

100 najlepszych książek roku. Które przeczytasz po polsku?

Wróćmy jednak do listy. Bo nie tylko obecność Tokarczuk jest na niej istotna z punktu widzenia polskiego czytelnika.

Jak już wspomniałem, znaczna część książek, które NYT uznał za najlepsze w tym roku, niedawno trafiła do amerykańskich księgarni. Nie oznacza to jednak, że w zestawieniu nie znajdziemy tytułów dostępnych po polsku. Przeciwnie. I co ważne – jest to całkiem spora pula.

Na rynku znajdziemy polski przekład najnowszej książki Salmana Rushdiego, wydanej u nas jako „Nóż. Rozważania po próbie zabójstwa”. Tytuł zdradza wystarczająco wiele, by niepotrzebne były zbyt obszerne wyjaśnienia. Autor „Szatańskich wersetów” opowiada o traumatycznych wydarzeniach z 12 sierpnia 2022 roku, kiedy został zaatakowany przez nożownika. Na kartach książki po raz pierwszy robi to tak szczegółowo.

„The New York Times Book Review” nazywa książkę „szczerą, napisaną prostym językiem autobiografią”. Przypomina, że w wyniku ataku, do którego doszło w trakcie wygłaszania przemówienia na temat – o ironio – ochrony pisarzy przed niebezpieczeństwem (przypomnijmy, że po premierze „Szatańskich wersetów” na Rushdiego nałożono fatwę), pisarz stracił oko. Powoli doszedł jednak do siebie – dzięki troskliwej opiece lekarzy i żony, którą wychwala w książce.

„Nóż” to – jak przekonuje Rebis, polski wydawca książek Rushdiego – porywająca, intymna i ostatecznie afirmująca życie medytacja na temat straty, miłości, sztuki i znalezienia siły, by ponownie wstać.

Czwarta Strona wydała z kolei uwzględnioną przy wyborze 100 najlepszych książek tego roku powieść „Dobry materiał” Dolly Alderton. To tytuł z półki z literaturą popularną. Nie bez aspiracji, by wspominać go wraz z ambitniejszymi dziełami.

Jak piszą autorzy listy, „powieść Alderton, opowiadająca o 35-latce próbującej odnaleźć sens po rozstaniu, oferuje najbardziej urokliwe elementy komedii romantycznej – błyskotliwe dialogi, realistyczne dynamiki związków, zabawne przypadkowe spotkania i nieporozumienia – jednocześnie porzucając stereotypowe role płciowe i tradycyjną fabułę opartą na małżeństwie”.

W naszym serwisie na półkę dodało ją już blisko 500 czytelników i czytelniczek. Średnia nota „Dobrego materiału” to 7,1/10.

Są też „Kobiety”. I nie, nie o wydanej blisko 50 lat temu powieści Charlesa Bukowskiego tu mowa, a o nowej, emocjonalnej książce bestsellerowej autorki – Kristin Hannah, którą w pierwszej połowie tego roku wydał u nas Świat Książki.

„The New York Times Book Review” pisze: „W swojej najnowszej powieści historycznej Hannah przedstawia wojnę w Wietnamie oczami pielęgniarki frontowej. Jednak to, co była debiutantka widzi i przeżywa po powrocie z wojny, jest prawdziwym ciosem emocjonalnym w tej aktualnej i poruszającej opowieści”.

Powieść cieszy się sporą popularnością wśród użytkowników i użytkowniczek Lubimyczytać. Na półkę dodano ją ponad 2200 razy. Jej średnia ocena to z kolei wysokie 8,1/10. Kristin Hannah znana jest na polskim rynku jako autorka słynnego „Słowika” i „Wielkiej samotności”. Obie książki na półkę dodało ponad 33 tysięcy użytkowników i użytkowniczek LC.

Jest tego więcej. Wśród dostępnych po polsku powieści, które amerykański dziennik uznał za najważniejsze w kończącym się roku, znajdziemy też „Na czworakach” Mirandy July (Pauza) i „The Pairing. Sztuka dobierania” Casey McQuiston (Prószyński i S-ka).

Pierwszą z nich NYT opisuje następująco: „Bezimienna bohaterka szokująco bezpośredniej powieści komicznej autorstwa July planuje podróż przez całe Stany Zjednoczone, ale zatrzymuje się zaledwie 30 minut od domu. Tam z rozmachem przemeblowuje pokój w motelu i rozpoczyna dziwny, lecz namiętny romans z młodszym mężczyzną pracującym w wypożyczalni samochodów”.

O książce McQuiston pisze z kolei tak: „W najnowszej queerowej powieści romantycznej autorki »Red, White & Royal Blue« Theo i Kit, dwoje byłych partnerów, którzy nie widzieli się od swojego katastrofalnego rozstania cztery lata temu, spotykają się na tej samej europejskiej wycieczce kulinarnej. Książka to zmysłowa, pełna namiętności uczta, splatająca ze sobą soczyste opisy różowych ciasteczek, słonych Negroni i lawendowych wsi, a wszystko to pośród ognia ich odnowionej namiętności”.

Lista 100 najlepszych książek roku. Na co czekać?

Jeśli będziecie cierpliwi, lista polskich przekładów rozszerzy się znacząco. Wiemy już, że po polsku ukaże się kilka głośnych powieści, które „New York Times” zawarł na swojej liście.

Za najgłośniejszą trzeba by pewnie uznać najnowszą książkę Sally Rooney. „Intermezzo” wjedzie do polskich księgarni pod koniec lutego 2025 roku. 

„New York Times” podsumowuje ją tak: „Najnowsza powieść Rooney opowiada o braciach: odnoszącym sukcesy adwokacie i ambitnym szachiście, którzy opłakują śmierć ojca i próbują poradzić sobie z utrzymującą się goryczą w ich relacji. Jednak głównym tematem książki, jak we wszystkich dziełach Rooney, jest miłość w jej różnych odsłonach, a także drobiazgowe studium zakochiwania się i odkochiwania”.

„To przekształcona wersja »Przygód Hucka Finna«, w której narratorem jest Jim, zniewolony mężczyzna towarzyszący Huckowi podczas podróży wzdłuż rzeki Missisipi. Jim opowiada klasyczną historię swoim własnym językiem, dodając zaskakujące szczegóły, które ukazują go jako postać znacznie bardziej pomysłową, przebiegłą i potężną, niż dotychczas sądziliśmy” – tak twórcy listy opisują z kolei „Jamesa” Percivala Everetta. Powieść wydawała się murowanym kandydatem do zgarnięcia tegorocznej Nagrody Bookera i wyraźnie przewodziła w notowaniach bukmacherów.

Jedną z finałowych powieści jury opisywało tak: „Głęboka medytacja nad tożsamością, przynależnością i kosztami, jakie ponosimy, aby chronić tych, których kochamy, na nowo interpretująca »Przygody Hucka Finna«”. Ostatecznie w drodze po nagrodę „Jamesa” wyprzedził jednak „Orbital” Samanthy Harvey. Prawa do powieści Harvey zakupiła już Wielka Litera. Polski przekład ma trafić do księgarń w 2025 roku.

Nie inaczej ma się sprawa z głośnym „Jamesem”, którego wydanie w 2025 roku zapowiedziały Marginesy.

W przyszłym roku doczekamy się też przekładu książki Jonathana Haidta, która ukaże się u nas jako „Niespokojne pokolenie. Jak wielkie przeprogramowanie dzieciństwa spowodowało epidemię chorób psychicznych”, a także – „Praiseworthy” Alexis Wright, książki, dzięki której nazwisko australijskiej autorki pojawiło się w czołówce notowań bukmacherów dotyczących tegorocznego Nobla.

100 najlepszych książek 2024 roku według „New York Timesa” – pełna lista

Pozostałe 90 książek ze 100 wybranych przez „The New York Times Book Review” jako najlepsze w 2024 roku to:

  • „Beautyland”, Marie-Helene Bertino
  • „Black River”, Nilanjana Roy
  • „Bluff”, Danez Smith
  • „The Book of Love”, Kelly Link
  • „The Bright Sword”, Lev Grossman
  • „The Coin”, Yasmin Zaher
  • „Colored Television”, Danzy Senna
  • „Creation Lake”, Rachel Kushner
  • „Dead in Long Beach, California”, Venita Blackburn
  • „The Familiar”, Leigh Bardugo
  • „A Film in Which I Play Everyone”, Mary Jo Bang
  • „Forest of Noise”, Mosab Abu Toha
  • „Funny Story”, Emily Henry
  • „Ghostroots”, Pemi Aguda
  • „The God of the Woods”, Liz Moore
  • „Godwin”, Joseph O’Neill
  • „Great Expectations”, Vinson Cunningham
  • „Headshot”, Rita Bullwinkel
  • „The Hunter”, Tana French
  • „Joy in Service on Rue Tagore”, Paul Muldoon
  • „Long Island Compromise”, Taffy Brodesser-Akner
  • „Martyr!”, Kaveh Akbar
  • „The Mighty Red”, Louise Erdrich
  • „Modern Poetry”, Diane Seuss
  • „My Favorite Thing Is Monsters, Book 2”, Emil Ferris
  • „The Mysterious Case of the Alperton Angels”, Janice Hallett
  • „Neighbors and Other Stories”, Diane Oliver
  • „Our Evenings”, Alan Hollinghurst
  • „Piglet”, Lottie Hazell
  • „The Practice, the Horizon and the Chain”, Sofia Samatar
  • „Rakesfall”, Vajra Chandrasekera
  • „Reboot”, Justin Taylor
  • „Rejection”, Tony Tulathimutte
  • „The Safekeep”, Yael van der Wouden
  • „The Sequel”, Jean Hanff Korelitz
  • „Shred Sisters”, Betsy Lerner
  • „The Silence of the Choir”, Mohamed Mbougar Sarr
  • „Smoke Kings”, Jahmal Mayfield
  • „Someone Like Us”, Dinaw Mengestu
  • „Wandering Stars”, Tommy Orange
  • „Whale Fall”, Elizabeth O’Connor
  • „What Does It Feel Like?”, Sophie Kinsella
  • „Wild Houses”, Colin Barrett
  • „You Dreamed of Empires”, Álvaro Enrigue
  • „You Should Be So Lucky”, Cat Sebastian
  • „The Achilles Trap”, Steve Coll
  • „All the Worst Humans”, Phil Elwood
  • „All Things Are Too Small”, Becca Rothfeld
  • „Be Ready When the Luck Happens”, Ina Garten
  • „The Black Box”, Henry Louis Gates Jr.
  • „The Black Utopians”, Aaron Robertson
  • „The Bluestockings”, Susannah Gibson
  • „Challenger”, Adam Higginbotham
  • „Chop Fry Watch Learn”, Michelle T. King
  • „Circle of Hope”, Eliza Griswold
  • „Cocktails With George and Martha”, Philip Gefter
  • „Cold Crematorium”, József Debreczeni
  • „Connie”, Connie Chung
  • „Cue the Sun!”, Emily Nussbaum
  • „Do Something”, Guy Trebay
  • „Every Valley”, Charles King
  • „Everyone Who Is Gone Is Here”, Jonathan Blitzer
  • „Fi”, Alexandra Fuller
  • „Health and Safety”, Emily Witt
  • „The Hidden Globe”, Atossa Araxia Abrahamian
  • „I Heard Her Call My Name”, Lucy Sante
  • „I Just Keep Talking”, Nell Irvin Painter
  • „John Lewis”, David Greenberg
  • „Language City”, Ross Perlin
  • „Lovely One”, Ketanji Brown Jackson
  • „Madness”, Antonia Hylton
  • „The Message”, Ta-Nehisi Coates
  • „The New India”, Rahul Bhatia
  • „The New York Game”, Kevin Baker
  • „No One Gets to Fall Apart”, Sarah LaBrie
  • „Private Revolutions”, Yuan Yang
  • „Reagan”, Max Boot
  • „The Rebel’s Clinic”, Adam Shatz
  • „The Return of Great Powers”, Jim Sciutto
  • „Salvage”, Dionne Brand
  • „Soldiers and Kings”, Jason De León
  • „Splinters”, Leslie Jamison
  • „Stolen Pride”, Arlie Russell Hochschild
  • „The Swans of Harlem”, Karen Valby
  • „There’s Always This Year”, Hanif Abdurraqib
  • „Undivided”, Hahrie Han
  • „A Walk in the Park”, Kevin Fedarko
  • „When the Clock Broke”, John Ganz
  • „The Wide Wide Sea”, Hampton Sides
  • „A Wilder Shore”, Camille Peri

Czytaliście którąś z wymienionych książek? Które wyglądają na najbardziej interesujące? Czekam na wasze komentarze.

Konrad Wrzesiński Konrad Wrzesiński

/źródło - /

Poprawiony: poniedziałek, 09 grudnia 2024 16:06